Kortyzol i jego norma

Kortyzol to naturalny hormon steroidowy, produkowany w organizmie człowieka przez pasmowatą korę nadnerczy. Ma on duży wpływ na metabolizm, zwany jest także „hormonem stresu„.

Wywiera on działanie przeciwzapalne w organizmie. Odpowiedzialny jest także za obniżenie potasu we krwi, jak również za podwyższenie poziomu glukozy we krwi, czy podwyższenie poziomu sodu. Kortyzol przyspiesza rozkładanie się kwasów tłuszczowych do ciał ketonowych.

Kortyzol charakteryzuje się dobowym rytmem wydzielania. Największe jego stężenie we krwi występuje rano, a najniższe około północy.

Przysadka mózgowa produkuje hormon kortykotropowy (ACTH), od funkcjonowania którego jest uzależnione prawidłowe działanie kortyzolu. Natomiast wydzielanie ACTH jest uzależnione od działania hormonu kortykoliberynowego (CRH), wytwarzanego przez podwzgórze. Zatem wszystkie te trzy hormony muszą działać prawidłowo. Zaburzenie prawidłowego funkcjonowania chociażby na jednym poziomie, w konsekwencji przyczyni się do zaburzeń produkcji hormonów na innych poziomach.

Kortyzol – norma

W związku z tym, że kortyzol podlega dobowemu rytmowi wydzielania, jego stężenie we krwi też będzie ulegało zmianom.

• Najwyższy poziom kortyzolu występuje około godziny 8 rano, jego stężenie wynosi wówczas od 150-700 nmol/l.
• Natomiast najniższe jego stężenie we krwi występuje w godzinach nocnych i wynosi od 30-120 nmol/l.

Jednak w niektórych przypadkach może dojść do zaburzeń pracy kortyzolu i wtedy może być ono zbyt wysokie lub zbyt niskie.

Podwyższony poziom kortyzolu – objawy

Podwyższony poziom kortyzolu we krwi nazywany jest hiperkortyzolemią. Jeżeli nadmiar kortyzolu związany jest z nadnerczami, to mówi się o zespole Cushinga. Natomiast jeżeli przyczyna nadmiernego kortyzolu leży w przysadce mózgowej, to jest to choroba Cushinga.

Objawami choroby, jak i zespołu Cushinga są między innymi: odkładanie się tkanki tłuszczowej na twarzy, tułowiu czy karku, gdy nogi i ręce pozostają szczupłe. Twarz u chorych wygląda jak „księżyc w pełni”, a także jest czerwona i występuje na niej trądzik, a u kobiet pojawia się owłosienie na twarzy.

Objawem hiperkortzolemii są także sinoczerwone rozstępy, występujące na brzuchu, udach i pośladkach oraz na ramionach.

Chorzy skarżą się również na zaniki mięśniowe, osłabienie, a także skłonność do szybkiego męczenia się. Pojawia się też cukrzyca czy nadciśnienie tętnicze. U pacjentów z zespołem lub chorobą Cushinga występują też często zaburzenia psychiczne, głównie pobudzenie, bezsenność, stany euforii oraz depresja.

Przyczyny podwyższonego kortyzolu

Podwyższony poziom kortyzolu związany jest długotrwałym stresem. Najczęściej wynika to z trybu życia, jaki prowadzimy: zaburzamy swój cykl dobowy, a także w naszym życiu codziennym występują różne substancje pobudzające.

Zwróćmy zatem szczególną uwagę na: regularne jedzenie posiłków, unikajmy treningów na czczo, wstrzymajmy się z uzupełnieniem węglowodanów po treningu.

Przyczyną podwyższonego kortyzolu może być także zbyt niski poziom testosteronu.

Jak obniżyć kortyzol?

Jeżeli chcemy domowymi sposobami obniżyć długotrwale utrzymujący się poziom kortyzolu, będziemy musieli stosować się do następujących zasad: przyjmowanie suplementów zawierających w swoim składzie żeń-szeń czy kozieradkę, rozciąganie się po treningu, medytacja, unikanie kawy oraz spalaczy tłuszczu po godzinie 16. Należy także funkcjonować zgodnie z dobowym rytmem, a mianowicie aktywność fizyczna rano, a wyciszenie wieczorem.

Powinniśmy co jakiś czas wykonywać badanie na kortyzol. Pomoże nam to określić jego poziom i prawidłowo zdiagnozować choroby z nim związane.