Monocyty – funkcje, normy, monocytopenia, monocytoza

Monocyty należą do grupy leukocytów (krwinek białych) i stanowią około 3-8% tej grupy krwinek. Wytwarzane są przede wszystkim przez szpik kostny czerwony – u dorosłych znajdujący się w kościach płaskich oraz nasadach kości długich, a także przez układ siateczkowo-śródbłonkowy (głównie w śledzionie). U dzieci szpik kostny czerwony wypełnia wszystkie kości – zarówno płaskie jak i długie.

Komórki te krążą we krwi, natomiast po przejściu do tkanek zmieniają swoje właściwości przeobrażając się w makrofagi. Nieliczne z monocytów pozostają we krwi zachowując właściwości komórek macierzystych. Oznacza to, że mogą zróżnicować się w zupełnie inne komórki krwi czy nawet tkanek.

Po przedostaniu się do krwi monocyt przebywa w niej od 8 godzin do około 2-3 dni, zanim obumrze.

Monocyty to bardzo duże komórki. Posiadają w sobie liczne enzymy, między innymi lipazę. W ich błonie komórkowej można zauważyć takie markery jak CD45, CD11c, CD14, CD31, CD34. Z wymienionych markerów, typowy wyłącznie dla monocytów i makrofagów jest marker CD14. Charakteryzują się nerkowatym, owalnym niekiedy jądrem komórkowym. Ich cytoplazma jest zasadochłonna i bogata w lizosomy. Posiadają liczne mitochondria oraz bardzo dobrze rozwinięte aparaty Golgiego.

Uogólniając, można zatem powiedzieć, iż biorą udział w reakcjach odpornościowych organizmu.

Norma we krwi

Ilość monocytów krążących we krwi jest ściśle uzależniona od wieku pacjenta.

• Dzieci od 1 do 4 roku życia – 0,05 – 1,1 G/l
• Dzieci oraz młodzież od 4 do 18 roku życia – 0 – 0,8 G/l
• Osoby dorosłe – 0 – 0,8 G/l

Ilość monocytów we krwi można podawać również w procentach. Zdrowa, dorosła osoba powinna mieć od 1 do 8 %, z kolei dziecko lub osoba młodociana od 1 do 18 roku życia – od 2 do 7 %.

Funkcje monocytów

Monocyty wykazują funkcje fagocytozy i diapedezy. Fagocytoza oznacza w skrócie zdolność do pochłaniania niektórych substancji czy cząsteczek, z kolei diapedeza – zdolność do wydostawania się poza światło naczynia krwionośnego.

Poruszają się ruchem amebowatym w kierunku uszkodzonych tkanek, gdzie wykazują bardzo duże zdolności żerne. Oznacza to, iż pochłaniają znaczną ilość części martwych tkanek oraz bakterii. Dzięki obecności lipazy są w stanie trawić nawet bakterie posiadające otoczkę lipidową.

Krwinki te mogą również fagocytować wirusy. W tym przypadku – po wniknięciu wirusa do wnętrza monocyta – produkują interferon, który jest białkową substancją hamującą dalszy rozwój wirusów.

Funkcje monocytów w skrócie:

• regulacja procesów odpornościowych w organizmie
• usuwanie z organizmu martwych komórek oraz drobnoustrojów
• uwalnianie substancji, które hamują rozwój i wzrost komórek nowotworowych
• wytwarzanie interferonu, a tym samym spowalnianie namnażania się wirusów
• wytwarzanie leukotrienów i interleukin

Podwyższony poziom monocytów

Podwyższony poziom monocytów w procentach można wykazać za pomocą rozmazu krwi. Badanie do sprawdza ilość poszczególnych krwinek białych krążących we krwi obwodowej, pobieranej przeważnie z okolicy łokcia. Jeśli procentowa ilość krwinek przekroczy 8%, stan ten określa się nazwą monocytozy. Warto pamiętać, aby ostatni posiłek spożyć co najmniej 12 godzin przed wykonaniem badania. W innym razie wynik może być sfałszowany.

Monocytoza u osoby dorosłej może wskazywać na szereg chorób, między innymi takich jak:

• przewlekłe stany zapalne
• wirusowe lub bakteryjne infekcje (gruźlica, kiła, dur)
• zatrucia
• choroba Leśniowskiego-Crohna
• wrzodziejące zapalenie jelita
• marskość wątroby lub jej niewydolność
• kolagenozy (reumatoidalne zapalenie stawów, twardzina, toczeń rumieniowaty układowy)
• sarkoidoza
• choroby nowotworowe (niektóre rodzaje białaczek, szpiczak mnogi, rak jajnika)
• zakażenia pierwotniakami
• choroba magazynowania lipidów
• niektóre choroby związane z krwią lub układem odpornościowym (np. przewlekła neutropenia)

Podwyższony poziom monocytów można zaobserwować również po wszelkich urazach czy operacjach – przede wszystkim po splenektomii. Splenektomia jest to usunięcie śledziony. Stan ten wykazują także osoby po wszelkich oparzeniach, w których doszło do uszkodzenia tkanek, a także u osób regularnie palących papierosy. Monocytoza może sporadycznie wystąpić u ludzi narażonych na długotrwały stres zarówno fizyczny jak i psychiczny, a także zażywaniem lub przedawkowaniem niektórych lekarstw. Zwłaszcza jeśli chodzi o adrenalinę, leki na bazie sterydów czy związki litu.

Monocytoza jest względnie normalnym zjawiskiem u kobiet w ciąży oraz w okresie okołoporodowy. Można to wiązać z długotrwałą sytuacją stresową. Stan ten zazwyczaj szybko przemija.

Obniżony poziom monocytów

Obniżony poziom monocytów nosi nazwę monocytopenii. Do diagnozy tego stanu służy analiza krwi – tak jak w przypadku monocytozy. Monocytopenia towarzyszy takim chorobom i stanom jak:

• niedokrwistość aplastyczna
• białaczka włochatokomórkowa
• ostra białaczka szpikowa
• stwardnienie zanikowe boczne
• bakteryjne, grzybicze lub pasożytnicze infekcje
• chemioterapia
• okres leczenia glikokortykosteroidami

Długotrwały, niski poziom monocytów może być przyczyną pancytopenii – stanu polegającego na obniżeniu ilości wszystkich elementów morfotycznych krwi.

Artykuł napisany przy współpracy z portalem pieknojestwtobie.com